تعریف ضرایب پیمان
ضرایب موجود در پیمان‌ها به‌منظور جبران و تأمین هزینه‌هایی که طبق ضوابط و دستورالعمل‌های مربوط به برآورد دیده‌شده اعمال می‌گردد.ضرایب موجود در پیمان‌ها مکمل بهای واحد مندرج در هریک از آیتم‌های فهرست بهاء و مقادیر منظم به پیمان می باشد.
ضریب بالاسری
هزینه بالاسری، به‌طورکلی به هزینه بالاسری عمومی و هزینه بالاسری کار،می‌گویند و ازآنجایی‌که بعضی از هزینه‌ها مشترک بوده و امکان تفکیک آن نیست و نمی‌توان در آیتم جدایی هزینه بالاسری را لحاظ نمود بنابراین برای جبران هزینه‌هایی که ردیف و آیتم مشخصی در فهرست و پیمان قید نگردیده ضریب بالاسری لحاظ می‌گردد.
در تعریف این ضریب باید گفت این هزینه‌ها قسمتی از مجموعه هزینه‌های طرح یا پروژه است که دربرگیرنده هزینه‌های جاری و سود پیمانکار است و به‌صورت درصدی از هزینه‌های مستقیم کار محاسبه می‌شود.هزینه بالاسری،بین اقلام مشترک یک کار،مشترک عمومی بوده و نمی‌توان آن را مستقیمان به هریک از اقلام کارها نسبت داد.
هزینه بالاسری عمومی :
هزینه‌هایی است که نمی‌توان آن‌ها را به کار مشخصی مربوط نمود،مانندِ هزینه‌های زیر.
- هزینه دستمزد نیروی انسانی دفتر مرکزی
- هزینه بیمه‌های عمومی و حق بیمه کارکنان دفتر مرکزی(سهم کارفرما)،به انضمام هزینه بیمه بیکاری کارکنان دفتر مرکزی.
- هزینه نگهداری دفتر مرکزی…..
- و…
موارد بالا به‌صورت کامل در پیوست 3(شرح اقلام هزینه‌های بالاسری)فهرست بهاء آمده است.
هزینه بالاسری کار :
این هزینه،از نوع هزینه‌هایی است که می‌توان آن را به کار مشخصی مربوط کرد،مانندِ هزینه‌های زیر:
- هزینه سرمایه‌گذاری
- هزینه ضمانت‌نامه‌ها
- هزینه مالیات
- سود پیمانکاری
- و….
*- هزینه دستمزد نیروی انسانی شاغل در تعمیرگاه ماشین‌آلات جزو هزینه ساعتی ماشین‌آلات پیش‌بینی‌شده است و از این بابت هزینه‌های بالاسری منظور نشده است.
*- در طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای،چون هزینه‌های بیمه سهم کارفرما،بیمه بیکاری نیروی انسانی کارگاه،مالیات بر ارزش‌افزوده و همچنین هزینه عوارض شهرداری(برای پیمانه‌های مشمول)، توسط دستگاه‌های اجرایی از محل اعتبار طرح پرداخت می‌شود،هزینه‌ای از بابت آن‌ها در هزینه‌های بالاسری منظور نشده است.
ضریب بالاسری طرح‌های عمرانی برای کارهایی که به‌صورت مناقصه واگذار می‌شوند، برابر1/30 و برای کارهایی که به‌صورت ترک تشریفات مناقصه واگذار می‌شوند، برابر1/20 هست.
ضریب بالاسری طرح‌های غیر عمرانی برای کارهایی که به‌صورت مناقصه واگذار می‌شوند، برابر 1/41 و برای کارهایی که به‌صورت ترک تشریفات مناقصه واگذار می‌شوند، برابر1/30می‌باشند.
طرح‌های عمرانی: طرح‌های که جزئی از بودجه سالیانه کشور است و به‌منظور تحقق بخشیدن به هدف‌های برنامه عمرانی ۵ ساله که تمام و یا قسمتی از هزینه‌های اجرائی آن، از محل اعتبارات عمرانی تأمین می‌شود.
طرح‌های غیر عمرانی: طرح‌های که بودجه آن از منابعی غیر از بودجه عمرانی تهیه شود.
نکته: به‌طورکلی اختلاف طرح‌های عمرانی و غیر عمرانی در مقدار کسر بیمه هست که در طرح‌های عمرانی1/67 درصد و در طرح‌های غیر عمرانی7/78 درصد کسر می‌گردد. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه ضوابط بیمه تامین اجتماعی در قرارداد های پیمانکاری مراجعه نمایید.
ضریب پیمان یا ضریب پیشنهادی :
ضریب پیمان و یا ضریب پیشنهادی بر دو نوع جزء و کل است، ضریب پیشنهادی کل مربوط به‌کل پروژه بوده و از تقسیم مبلغ پیشنهادی کل بر برآورد کل بدست می‌آید، ضریب پیشنهادی جزء مربوط به هر یک از فصل‌ها است و از تقسیم مبلغ پیشنهادی هر فصل به برآورد اولیه همان فصل بدست می‌آید.
جهت اطلاعات بیشتر در خصوص ضریب پیشنهادی پیمان و نحوه بدست آوردن آن به صفحه نحوه ارائه پیشنهاد قیمت پیمانکاران مراجعه نمایید.
ضریب منطقه‌ای
معیار منطقه برای محاسبه قیمت‌ها در فهرست‌بها، تهران است. پیمانکاران در تهران برای دسترسی به مصالح و ماشین‌آلات هیچ‌گونه محدودیتی نداشته و نیروی انسانی ارزان و فراوان در اختیاردارند. لذا به نظر می‌رسد انجام کار در تهران و مناطق مشابه ( مراکز استان‌ها) از این لحاظ با حداقل قیمت انجام شود. بدیهی است با توجه به ویژگی‌های محلی و منطقه‌ای شهرها مختلف کشور، میزان برخورداری یا محرومیت آن‌ها تفاوت دارد. همچنین با توجه به شرایط آب و هوایی و عوارض سطح زمین، چگونگی امکان دسترسی به نیروهای کار و تأمین مصالح، نیز در مناطق مختلف کشور متفاوت است. تمامی این تفاوت‌ها نتیجتاً در هزینه تمام‌شده آیتم‌ها تأثیرگذار خواهد بود.
در مقایسه با تهران، مناطق دورافتاده و کم برخوردار، برای انجام کار هزینه‌های بیشتری را می‌پردازند. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با توجه به این موارد و برای جبران هزینه‌های اضافی، مناطق جغرافیایی ایران را به مناطق مختلف تقسیم کرده و برای هر یک ضریب مثبتی به نام ضریب منطقه در نظر گرفته است. ازاین‌رو قیمت‌های فهرست‌بها با اعمال این ضریب، عمومیت داشته و در همه جای کشور قابل‌استفاده است.
ضریب منطقه برای کارهای ابنیه، تأسیسات برقی و مکانیکی، راه و باند و …… به‌صورت جداگانه و متناسب با آن رشته محاسبه و ابلاغ می‌شود. برای پروژه‌هایی که در مناطق مختلف قرار می‌گیرند (نظیر پروژه‌های خطی)، ضریب منطقه‌ای، بر اساس میانگین وزنی ضریب‌های منطقه‌ای به نسبت حجم کار در مناطق مختلف، محاسبه‌شده و اعمال می‌شود.
از سال ۹۴ و طی بخشنامه ضریب های منطقه ای امور پیمانکاری، ضرایب منطقه‌ای جدید، تقریباً بعد از سه دهه، برای بیش از ۱۰۰۰ منطقه مختلف و در ۱۵ رشته فهرست‌بها ابلاغ‌شده است.
ضریب صعوبت
بعضی از پروژه‌های عمرانی برای اجرا مستلزم رعایت نکات و پیش‌نیازهای مضاعفی می‌باشند که در شرایط عادی نیازی به رعایت آن نیست ازاین‌گونه موارد می‌توان به‌عنوان سختی اجرای کار در ترافیک،سختی اجرای کار در تونل،معادن،… نام برد. در اصل این ضرایب برای جبران اضافه‌کاری،سختی کار،کاهش راندمان،و…. محاسبه می‌گردد.
ضریب طبقات
قیمت‌های درج‌شده در فهرست بهاء،برای انجام کار در طبقه همکف و زیر همکف در نظر گرفته‌شده است،چنانچه کار در طبقات بالاتر از همکف انجام شود،بابت هزینه حمل مصالح به طبقات یادشده و افت مصالح ناشی از حمل به طبقات و همچنین سختی اجرای کار،ضریب طبقات تعلق می‌گیرد.
مقدار ضریب طبقات بر اساس فرمول موجود در پیوست فهرست‌بها محاسبه می‌شود. تنها عاملی که در محاسبه این ضریب وارد می‌شود، مساحت طبقات است. اگر طبقه‌ای مساحت کمتری داشته باشد، کار کمتر در آن انجام‌شده و این حجم کمتر کار، وزن کمتری در فرمول خواهد داشت. به‌عبارت‌دیگر، اگرچه ضریب طبقات یک ضریب کلی است و به مبلغ کل برآورد اعمال می‌شود، ولی با وارد شدن مساحت طبقات در فرمول، این ضریب به بخش‌هایی که در طبقات مختلف قرار دارند به‌صورت مساوی اعمال نمی‌شود.
p=1+ ((1*F1+2*F2+3*F3+⋯+N*FN)+(1*B1+2*B2+3*B3+⋯+m*Bm))/S*100
سطح زیربنای همکف = F٠
سطح زیربنای طبقه اول بالاتر از طبقه همکف = F١
سطح زیربنای طبقه دوم بالاتر از طبقه همکف = F٢
سطح زیربنای طبقه سوم بالاتر از طبقه همکف = F٣
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سطح زیربنای طبقه n ام بالاتر از طبقه همکف = Fn
سطح زیربنای طبقه زیر همکف = B٠
سطح زیربنای طبقه اول پایین‌تر از طبقه زیر همکف = B١
سطح زیربنای طبقه دوم پایین‌تر از طبقه زیر همکف = B٢
سطح زیربنای طبقه سوم پایین‌تر از طبقه زیر همکف = B٣
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ی طبقه m ام پایین‌تر از طبقه زیر همکف = Bm
نحوه اعمال ضرایب فهرست‌بها
ضرایب در برآورد یا صورت‌وضعیت نویسی به‌صورت پی‌درپی در هم ضرب می‌شوند. ازاین‌رو ترتیب اعمال ضرایب تأثیری درنتیجه کل نخواهد داشت. ضرایب فهرست‌بها با توجه به محل اعمال نیز تقسیم بندی می‌شوند. ضرایب فصلی، ضرایب رشته‌ای، ضرایب کلی از انواع این ضرایب هستند. این تقسیم‌بندی اغلب برای ضرایب تعدیل پیمان به کار می‌رود. اگر تجهیز و برچیدن کارگاه بهای کل مقطوعی داشته باشد، هیچ‌کدام از ضرایب فهرست‌بها نباید در آن اعمال شوند. به‌عبارت‌دیگر، ابتدا برآورد کل را بر اساس مقادیر و قیمت‌های فهرست‌بها محاسبه می‌شود، سپس ضرایب به آن اعمال‌شده و درنهایت مبلغ کل ضریب دار با بهای کل تجهیز و برچیدن جمع می‌شود.